Stilon ma 70 lat! Odżyły wspomnienia

Janusz Gramza, pracował w Stilonie przeszło 30 lat – 18 lat jako dyrektor przedsiębiorstwa państwowego oraz później jako prezes zarządu spółki S.A. Właśnie on przypomniał nam, że to właśnie 7 lipca 1951 roku nastąpiło oficjalne uruchomienie Stilonu, jako zakładu produkcyjnego, choć historia firmy jest znacznie dłuższa... 

 

70 lat do przypomnienia  

Z okazji jubileuszu została uruchomiona specjalna strona internetowa – jest sukcesywnie budowana i uzupełniana o nowe artykuły. Administratorzy strony, zarazem organizatorzy jubileuszu liczą na odzew czytelników strony. – Czekamy na spisane wspomnienia byłych pracowników zakładu – zaznacza J. Gramza.   

 

Jedna z zakładek ma tytuł „ludzie” – co kryje się za tym hasłem? – pytamy. – W założeniu będziemy tam publikować historie ludzi związanych z zakładem – osób, które tworzyły Gorzów i tworzyły Stilon. Co prawda, wielu z nich już z nami nie ma, ale są osoby żyjące na emeryturach, a nawet dotąd pracujące w Stilonie, choć obecny zakład to już zupełnie inna firma niż ta sprzed kilkudziesięciu lat – zauważa były dyrektor zakładu.                         

 

Jubileusz to okazja do upamiętnienia ludzi, którzy zaraz po wojnie przyjechali do Gorzowa i przyczynili się do rozwoju Stilonu i całego miasta. Organizatorzy chcą też sprawdzić jak obecni gorzowianie zareagują na starą już dla nich historię, sprzed lat. 

 

70-lecie zakładu przygotowuje kilku pasjonatów dawnego Stilonu, wśród nich właśnie Janusz Gramza – były główny inżynier w Zakładach Przemysłu Jedwabniczego Silwana w Gorzowie, z kolei od 1986 do 2003 roku dyrektor naczelny a później prezes zarządu Zakładów Włókien Chemicznych Stilon. Był też wojewodą lubuskim.

 

W grupie pasjonatów Stilonu i organizatorów jubileuszu są też: Waldemar Strychanin – wieloletni pracownik zakładu, obecnie przedsiębiorca, Maciej Gramza – prawnik, sympatyk Stilonu, syn pana Janusza oraz synowie pana Waldemara, także Paweł Sierakowski – uznany gorzowski architekt, autor przywrócenia do świetności bramy Stilonu wraz ze strażnicą, jest również autorem projektu rozbudowy obiektu. W tym gronie jest też Zdzisław Chybicki, przez 41 lat główny energetyk przedsiębiorstwa – pracował w Stilonie od 16 lipca 1951 roku. Przeszedł w zakładzie wszystkie możliwe szczeble od elektryka po stanowisko głównego energetyka

 

– Zegar na strażnicy przy bramie nie działał od kilkudziesięciu lat… W 1990 roku, czyli po 25 latach, zrezygnowałem z pracy w Stilonie i otworzyłem własną działalność, wierząc w „zielone światło” Leszka Balcerowicza. Wspominam ten moment, bo już wtedy zegar od dawna nie działał – zaznacza Waldemar Strychanin.   

 

Po latach zdecydował, że własnym sumptem go odrestauruje – zegar już działa, mechanizm pracuje na oryginalnych częściach, pochodzi z 1930 roku. – Po kilkunastu miesiącach  napraw odtworzyliśmy wszystkie detale, łącznie ze zdalnym sterowaniem. Zegar można uruchamiać, wstrzymywać, regulować zdalnie za pomocą fal radiowych za pośrednictwem pilota – relacjonuje pan Waldemar.           

 

Przypomnijmy, że brama i strażnica przy Walczaka w czasach największego rozkwitu Stilonu pełniły inne funkcje niż obecnie. Stary poniemiecki kompleks budynków z czasów pierwszego, przedwojennego właściciela – IG Farben – po wojnie, w marcu 1946 roku, został przejęty przez polskie władze administracyjne. Na 100-hektarowym terenie uruchomiono – właśnie 7 lipca 1951 roku – zakłady włókien Stilon. 

 

Wtedy strażnica z charakterystyczną wieżą i sąsiadującymi budynkami była siedzibą zakładowej straży pożarnej oraz zakładowego ratownictwa chemicznego. Przedsiębiorstwo miało status specjalnie chronionego, bo na jego terenie było bardzo dużo niebezpiecznego amoniaku, stosowanego w instalacjach chłodniczych. Ze strażnicą połączone są sąsiadujące budynki – za czasów dawnego Stilonu były w nich dział kadr oraz siedziby pomocnicze zarządu Stilonu. 

 

Tak było do czasu przejęcia przez obecnych właścicieli Stilonu – zmienili technologię do tego stopnia, że ochrona chemiczna nie była już potrzebna, podobnie jak zawodowa straż pożarna. Obiekt opustoszał i po pewnym czasie został zakupiony przez prywatnego właściciela.

 

Dziś punktualnie o 12.00 zegar na strażnicy dawnego Stilonu dał po raz pierwszy sygnał dźwiękowy – tak już będzie o każdej pełnej godzinie (od 6.00 do 22.00). – To jakby nowa era dla tego obiektu i tej okolicy – kiedyś nierozerwalnie związane ze Stilonem, teraz zmodernizowane z nowymi funkcjami – zwraca uwagę Waldemar Strychanin. 

 

Nowa era, bo wyraźnie widać zmiany w okolicy, na tym odcinku ulicy Walczaka: nowe obiekty handlowe, odrestaurowana brama i strażnica łącznie z rozbudową. Ponadto od kilku lat odnowioną formę ma biurowiec Stilonu. Z kolei w niedalekiej przyszłości powstaną budynki mieszkaniowe na placu po zrujnowanych obiektach gospodarczych między cmentarzem wojskowym a szpitalem.

 

Dzisiejsze spotkanie i pierwszy sygnał zegara to przypomnienie i uświetnienie jubileuszu 70-lecia Stilonu. Ale organizatorzy na tym nie poprzestają. Już przygotowali i udekorowali bramę banerem przypominającym o 70-leciu zakładu z historycznym znakiem Stilonu. Uruchomili też specjalną stronę internetową – www.stilon70.pl – gdzie będą sukcesywnie dodawane materiały przygotowane na bazie starych opracowań stilonowskich oraz nowe opowieści „starych stilonowców”, ale też wspomnienia młodszych gorzowian. 

 

Podsumowując, trzeba dodać, że historycznie zegar na strażnicy nie miał sygnału dźwiękowego o pełnej godzinie, jedynie pokazywał czas na czterech tarczach. Dźwięk został domontowany już w nowej technologii. 

 

Komentarze: